Kontakty rodzica i dziecka

Kontakty rodzica i dziecka to nie tylko prawo, ale i obowiązek zarazem.

To co dla innych dostępne na co dzień, dla rodzica który nie przebywa stale z dzieckiem bywa często niedostępne lub bardzo ograniczane. Niestety na kontakty rodzica z dzieckiem, nakładają się wzajemne uprzedzenia i urazy dorosłych. Najczęściej to ojciec dziecka jest tą stroną, która musi stoczyć walkę z matką o prawo do kontaktów z dzieckiem. Jest w o tyle trudnej sytuacji, iż często jest to walka nierówna, albowiem mężczyzna musi zmierzyć się z obecnym wciąż stereotypem, iż nie potrafi właściwie zająć się dzieckiem oraz „prymatu więzi matki” nad więzią ojcowską – przybliżając tematy z zakresy prawa cywilnego, specjalnie dla naszych czytelników wypowiada się Pani adwokat – Justyna Dominiak.

Najlepiej jak relacje między rodzicami są przyjazne. Wówczas wspólnie, uwzględniając rozsądne życzenia dziecka, rodzice wypracowują między sobą ich kształt. Gorzej jeżeli kontakty i ich realizacja są polem do wzajemnych sporów i nieporozumień. Taka sytuacja nikomu nie służy, w konsekwencji czego rodzi się rozczarowanie, wzajemna niechęć do spotkań, a od tego już tylko „mały krok” do zaniku wzajemnych więzi między rodzicem i dzieckiem, a co najgorsze do rozchwiania emocjonalnego dziecka. Dlatego warto starać się o to, aby nawet jeżeli nasze małżeństwo, czy związek konkubencki, nie przetrwało, utrzymać jak najbliższy kontakt z dzieckiem i walczyć o jak najszerszy kształt kontaktów.

W braku porozumienia między rodzicami o kontaktach rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Od 13 czerwca 2009 roku sąd obowiązkowo w wyroku rozwodowym musi uregulować kontakty danego rodzica z dzieckiem. Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i uregulowaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Na zgodny wniosek małżonków sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili takie porozumienie i zasadne jest oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka.

W celu uregulowania kontaktów rodzica z dzieckiem można również złożyć do sądu rejonowego wydział rodzinny i nieletnich wniosek o uregulowanie kontaktów rodzica z dzieckiem. Do wniosku należy dołączyć odpis skrócony aktu urodzenia dziecka, jeżeli dziecko pochodzi z małżeństwa lub odpis zupełny aktu urodzenia dziecka, jeżeli dziecko jest pozamałżeńskie. Opłata od wniosku jest stała i wynosi 40 zł.

Zawsze można też wnosić o zabezpieczenie kontaktów do czasu zakończenia sprawy, wówczas sąd orzeka postanowieniem w trybie zabezpieczenia, określając tymczasowy kształt kontaktów rodzica z dzieckiem.

Zazwyczaj Sąd określa dni tygodnia, w których uprawniony ma prawo do kontaktu z dzieckiem, np. może być to każdy piątek. Sąd może określać też dni miesiąca, np. pierwszy i trzeci piątek miesiąca. Równocześnie Sąd wyznacza godziny kontaktu. W sytuacjach konfliktowych przeważnie niezbędne jest uregulowanie także świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy, ferii zimowych oraz letnich wakacji. Sąd, regulując sposób kontaktów, może określić także, kto może w tych kontaktach uczestniczyć, a kto nie może. Sąd może również określić miejsce kontaktu, przykładowo może nim być miejsce zamieszkania dziecka.

W postępowaniu związanym z realizowaniem kontaktów może uczestniczyć kurator. Może być on ustanowiony do nadzoru nad sposobem wykonywania kontaktów.

W sprawie związanej z utrzymywaniem kontaktów rodzica z dzieckiem można również złożyć wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego na okoliczność sytuacji opiekuńczo-wychowawczej dziecka, a w szczególności wzajemnych relacji między dzieckiem i rodzicami oraz wpływem rodziców na zachowanie, rozwój psychiczny i fizyczny dziecka ze wskazaniem, czy dotychczasowe wykonywanie władzy rodzicielskiej wpływało negatywnie na rozwój dziecka lub czy stanowiło zagrożenie dla dziecka, a także ustalenia, które z rodziców daje rękojmię należytego wykonywania władzy prawidłowego sprawowania władzy rodzicielskiej oraz ustalenia kontaktów z dziećmi rodzica , z którym ewentualnie dzieci nie będą zamieszkiwać.

Katalog postaci kontaktów.

Artykuł 113 § 2 k.r.o. zawiera katalog kontaktów, wskazując w szczególności na cztery ich postaci, które można uporządkować w dwóch grupach. Pierwsza, obejmuje kontakty bezpośrednie, czyli przebywanie z dzieckiem i bezpośrednie porozumiewanie się z nim, a druga grupa kontakty pośrednie, czyli utrzymywanie korespondencji z dzieckiem oraz korzystanie z innych środków porozumiewania się z nim na odległość. Katalog z art. 113 § 2 k.r.o. zawiera ponadto najważniejsze elementy poszczególnych postaci kontaktów, co powinno ułatwić formułowanie rozstrzygnięcia sądowego, dotyczącego tej materii.

Ponieważ jest to tylko otwarty katalog, możliwe są kontakty realizowane w innych formach, nieuwzględnionych w tym przepisie. Orzeczenie sądu powinno zawierać wskazanie optymalnej konfiguracji postaci i elementów kontaktów. Standardowo orzekane jest zabieranie dziecka na wspólny pobyt, zwykle w co drugi weekend (ale nie w weekend „parzysty”, ponieważ jest ich mniej niż nieparzystych). Materię kontaktów należy zsynchronizować z wykonywaniem władzy rodzicielskiej, a zwłaszcza z orzeczeniem dotyczącym okresu wspólnego wypoczynku wakacyjnego oraz wspólnych świąt.

Określenie obligatoryjnych form zastępczych.

Z uwagi na nader powszechną, a szkodliwą dla dziecka praktykę uchylania się od jego „wydawania” z powołaniem się na trudno sprawdzalne okoliczności, takie jak jego chwilowa niedyspozycja zdrowotna, należy od razu przy określeniu sposobu realizacji kontaktów, orzekać subsydiarny obowiązek zrealizowania zastępczych form kontaktów. Polegać one mogą w szczególności na przeprowadzeniu w takiej sytuacji, w ciągu kilku następnych dni, długich (nawet kilkudziesięciominutowych) rozmów z zastosowaniem technik audiowizualnych, zwłaszcza takich jak skype. Rzecz w tym, aby umniejszyć traumatyczne skutki rozczarowania dziecka, które oczekiwało bezpośredniego, a niedoszłego kontaktu z drugim rodzicem.

Z drugiej jednak strony, jeżeli wymaga tego dobro dziecka, można wystąpić z roszczeniem w przedmiocie ograniczenia kontaktów rodzica z dzieckiem. Dzieje się tak wtedy, gdy podejście rodzica do dziecka lub prezentowane przez niego postawy i treści mogą lub stanowią zagrożenie dla prawidłowego rozwoju dziecka. Wówczas sąd opiekuńczy może w szczególności: zakazać spotykania się z dzieckiem, zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu, zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd, ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość czy na przykład zakazać porozumiewania się na odległość.