SN: gdy nie da się nagrać rozprawy, to protokół tradycyjny musi wystarczyć

Sąd Najwyższy wskazał, że brak nagrania rozprawy przed sądem i sporządzenie z niej pisemnego protokołu nie oznacza, że doszło do naruszenia prawa stron procesu.

Sądy pierwszej jak i drugiej instancji uznały powództwo w sprawie o zapłatę za niezasadne.

W skardze kasacyjnej powódka zarzuciła sądom szereg błędów proceduralnych. W ocenie skarżącej, sąd okręgowy (działający jako sąd odwoławczy) powinien był uchylić wyrok sądu pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, gdyż nie mógł on zweryfikować, czy sąd rejonowy prawidłowo pouczył powódkę o jej obowiązkach dowodowych. Powódka twierdziła, że była wadliwie pouczana o obowiązkach i to skutkowało dla niej niekorzystnym rozstrzygnięciem. Powódka zaznaczyła, że rozprawa przez sądem rejonowym nie była nagrywana i sporządzono z niej wyłącznie protokół tradycyjny. Zdaniem powódki, z tego względu nie było możliwe ustalenie faktycznego zakresu udzielonych jej pouczeń. Ta okoliczność, zdaniem skarżącej, uzasadniała ponowny proces sądowy. W ocenie powódki, postępowanie sądowe dotknięte było nieważnością, bowiem pozbawiono ją możliwości obrony jej praw.

Rozstrzygnięcie SN

Sąd Najwyższy uznał wniesioną skargę kasacyjną za niezasadną i ją oddalił. W szczególności Sąd Najwyższy nie podzielił argumentów skarżącej, iż postępowanie sądowe dotknięte było nieważnością.

Regulacje prawne

Przepisy art. 157 § 1 i § 1(1) k.p.c. przewidują sposób dokumentowania przebiegu posiedzeń jawnych. Na podstawie art. 157 § 1 k.p.c. z przebiegu posiedzenia jawnego protokolant sporządza protokół. Protokół sporządza się, utrwalając przebieg posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk oraz pisemnie, pod kierunkiem przewodniczącego, zgodnie z art. 158 § 1. Zgodnie z art. 157 § 1(1) k.p.c., jeżeli ze względów technicznych utrwalenie przebiegu posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk nie jest możliwe, protokół jest sporządzany wyłącznie pisemnie, pod kierunkiem przewodniczącego, zgodnie z art. 158 § 2.

Dwa sposoby uwiecznienia rozprawy

W świetle przytoczonych przepisów regułą jest nagrywanie obrazu i dźwięku z rozpraw sądowych. Jeśli jednak nie ma możliwości zarejestrowania przebiegu posiedzenia z wykorzystaniem urządzeń technicznych, to brak jest podstaw do odroczenia posiedzenia. W takich bowiem wypadkach należy zaprotokołować przebieg posiedzenia w sposób tradycyjny, jak zresztą czyniono to przez dziesięciolecia. Sąd Najwyższy wskazał, że większość europejskich krajów po dziś dzień korzysta wyłącznie z pisemnych protokołów i nie przewiduje nagrywania rozpraw. W Polsce również często ma miejsce „zapisanie” przebiegu rozprawy wyłącznie w formie pisemnego protokołu, co związane jest z awariami sprzętu.

Niewykazany zarzut

W ocenie Sądu Najwyższego brak nagrania rozprawy prowadzonej przed sądem pierwszej instancji (i utrwalenie przebiegu rozprawy wyłącznie za pomocą pisemnego protokołu), nie mogło uzasadniać tezy, iż w procesie doszło do naruszenia praw procesowych powódki. Sąd Najwyższy zaznaczył, że skoro powódka opierała swój zarzut na treści przytoczonego wyżej art. 157 k.p.c., to powinna ona wykazać, że naruszenie tej regulacji miało istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd Najwyższy uznał, że powódka nie zdołała tego uczynić. Skarżąca zarzuciła jedynie tyle, że z protokołów rozpraw nie wynika, w jaki sposób sąd rejonowy pouczał ją o jej prawach i obowiązkach. Tak sformułowany zarzut nie mógł zostać uznany za skuteczny.

Prawidłowe pouczenia

Sąd Najwyższy zaznaczył, że z treści pierwszego protokołu rozprawy wynika jednoznacznie, że powódka była pouczona o obowiązkach dowodowych, a także o rodzaju środków dowodowych, z jakich może ona skorzystać. Co zaś znamienne, skoro powódka po udzieleniu jej pouczenia zgłosiła, a następnie zmodyfikowała wnioski dowodowe, to oznacza, że informacje przedstawione jej przez sąd były dla niej zrozumiałe. Należy pamiętać, że protokół rozprawy to dokument urzędowy, który korzysta z domniemania prawdziwości zawartych w nim treści, w tym twierdzeń i oświadczeń.

Wyrok SN z 26.05.2017 r., I CSK 519/16, LEX nr 2352156

Aleksandra Partyk

Pobrane z lex.pl